گزارش تحلیلی- پرده‌ی اول: توسعه‌ی پایدار؛ برای انسان یا برای محیط زیست؟
در سال ۲۰۱۵ سازمان ملل متحد دستور کار توسعه‌ی پایدار برای ۱۵ سال آینده را اعلام کرد که هدف از آن برنامه‌ای عملی برای مردم، کره‌ی زمین و رونق و شکوفایی و تقویت صلح و آزادی است. رئیس جمهور ایران نیز به نمایندگی از کشورمان در نشستی در روز ۲۵ سمپتامبر ۲۰۱۵ در این اجلاس حاضر شد و برای تحقق این اهداف در ایران وعده‌ی همکاری داد. در این نشست رهبران بیش از ۱۵۰ کشور حضور داشتند.
اما مفهوم واقعی عبارت “توسعه‌ی پایدار” چیست؟ در سال ۱۹۸۷ کمیسیون برانتلند در گزارشی با عنوان “آینده‌ی مشترک ما” تلاش کرد تا مفاهیم توسعه‌ی اقتصادی و پایداری زیست محیطی را به هم مرتبط کند. در نهایت، این گزارش توسعه‌ی پایدار را توسعه‌ای معرفی کرد که “نیازهای حال حاضر را برآورده میکند، بدون آنکه توانایی نسل آینده برای تأمین نیازهایشان را در معرض خطر قرار دهد”. در واقع هدف توسعه‌ی پایدار یافتن راه‌های بهتر برای تأمین نیازهای امروز و نیازهای آینده است. ممکن است ما مجبور شویم رویه‌ی امروزِ کار و زندگی خود را تغییر دهیم اما این بدان معنا نیست که کیفیت زندگی ما کاهش یابد. دستور کار توسعه‌ی پایدار ۲۰۱۵ شامل ۱۷ هدف کلان است که محورهای اصلی آن را انسان، کره‌ی زمین، رفاه، صلح و مشارکت جمعی تشکیل میدهد.
اولین سؤالی که با شنیدن مفهوم توسعه‌ی پایدار به ذهن می‌آید آن است که آیا توسعه‌ی پایدار فقط در مورد محیط زیست صحبت میکند؟ پاسخ آن است که مفهوم این عبارت بسیار فراتر از محیط زیست است. توسعه‌ی پایدار به دنبال ایجاد تضمین برای یک جامعه‌ی سالم، قوی و مبتنی بر عدالت است. این بدان معناست که تمام نیازهای گوناگون امروز و آینده‌ی جامعه از قبیل بهبود رفاه، مشارکت و انسجام اجتماعی و ایجاد فرصتهای برابر نیز باید برآورده شود.
با نگاهی دقیق‌تر، تا زمانی‌که در جامعه‌ای مشکلات معیشتی وجود دارد، تا زمانی‌که جمعیت قابل توجهی زیر خط فقر زندگی میکنند (درآمد روزانه‌ای کمتر از ۱/۲۵ دلار دارند)، تا زمانی‌که وضع بهداشت یک کشور بهبود نیافته است، تا روزی که جمعیتی میلیونی مصرف‌کننده‌ی دائم مواد مخدر دارند، تا وقتی‌که تصادفات و بیماریهای واگیر سالانه جان عده‌ی زیادی را می‌گیرد، تا زمانی‌که هیچ شهری آمادگی مقابله با زلزله و سیل و سایر بلایای طبیعی را ندارد، دستیابی به توسعه‌ی پایدار رؤیایی بیش نیست.
در راه رسیدن به توسعه‌ی پایدار اگر قطع‌شدن چند اصله درخت برای ساخت یک برج یا اتلاف آب توسط یک فرد همه را به واکنش و افسوس وا می‌دارد، وضع نامناسب اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بیش از آن جای افسوس دارد. نمی‌شود جامعه‌ای فقیر (چه به لحاظ اقتصادی و چه به لحاظ فرهنگی) داشت و برای آن از مشکلات کلان آب و آلودگی هوا سخن گفت. فقر فقط منحصر به وضع اقتصادی نیست. فقر فرهنگی نیز ما را از مسیر توسعه‌ی پایدار خارج خواهد کرد. فرهنگ‌سازی فقط از طریق طراحی بنر، انیمیشن، ساخت شعار و برگزاری همایش و کنفرانس میسّر نیست. این ابزارها زمانی کارایی دارد که بستر پذیرش آن در جامعه فراهم شده باشد. گاهی فراهم‌سازی این بستر می‌تواند سال‌ها زمان ببرد و انسان‌ها را از همان دهه‌های ابتدایی زندگیشان درگیر کند.
از امروز حدود ۱۲ سال فرصت داریم تا اهداف توسعه‌ی پایدار ۲۰۳۰ را محقق کنیم. در این میان، ۸ هدف از ۱۷ هدف کلان مستقیماً به انسان و نیازهای اساسی او اشاره دارد. پس ضروری است همان اندازه که به محیط زیست توجه می‌کنیم، به حقوق و نیازهای انسانی نیز توجه کنیم و توسعه‌ی پایدار را بصورت یک مجموعه‌ی بهم پیوسته نگاه کنیم.
یادمان باشد که اگر در زمینی بذری نکاشته‌ایم، انتظار درو در فصل برداشت را نداشته باشیم./
نویسنده: امیرحسین عبدالرضایی
